Najem krótkoterminowy pod lupą. Europa wprowadza nowe regulacje.

Najem krótkoterminowy w wielu europejskich krajach jest powodem niezadowolenia lokalnych społeczności, uważany za jedną z głównych przyczyn wysokich cen na rynku najmu. W odpowiedzi na te wyzwania, wiele państw wprowadziło lub planuje wprowadzić ograniczenia prawne.
We Francji wprowadzone ograniczenia dotyczą m.in. limitu dni, kiedy nieruchomość może być wynajmowana turystom. W regionie Londynu właściciele wynajmujący krótkoterminowo przez więcej niż 90 dni muszą uzyskać specjalne zezwolenie. W innych częściach Anglii lokalne urzędy decydują o konieczności uzyskania zezwolenia na wynajem krótkoterminowy. W Amsterdamie najem krótkoterminowy jest ograniczony do 30 nocy rocznie, a właściciele muszą zgłaszać każdy wynajem gminie. Włosi intensywnie dyskutują na temat krótkoterminowego wynajmu, zwłaszcza w historycznych miastach. Lokalni mieszkańcy protestują przeciwko rosnącej liczbie apartamentów na krótki wynajem, co prowadzi do braku mieszkań na wynajem długoterminowy i wysokich czynszów. We Florencji wprowadzono ograniczenia dotyczące najmu krótkoterminowego w obszarze wpisanym na listę dziedzictwa UNESCO. W Grecji liczba ofert krótkoterminowego najmu wzrosła, co skutkuje wyższymi cenami wynajmu. Władze zamroziły wydawanie licencji nowym lokalom w centralnych dzielnicach Aten na rok, aby przeanalizować wpływ tego najmu na rynek. Portugalia – wynajem krótkoterminowy wymaga zgłoszenia do samorządu i fiskusa. Mieszkańcy budynku mogą zaskarżyć działalność właściciela, co może skutkować odebraniem licencji. W Turcji nowe przepisy wymagają uzyskania licencji na wynajem krótkoterminowy, inspekcji lokalu i zgody pozostałych właścicieli w budynku. Chorwacja – od 2025 r. właściciele będą musieli uzyskać zgodę 80% mieszkańców budynku oraz płacić podwójne koszty utrzymania części wspólnych. Wynajem krótkoterminowy w Serbii musi być zarejestrowany w systemie eTurysta, a władze serwisu zobowiązały się do przestrzegania lokalnych przepisów. Irlandia Północna – wszystkie lokale dla turystów muszą być zatwierdzone przez władze. Szkocja – władze mogą wyznaczać strefy kontroli wynajmu krótkoterminowego, aby zarządzać obszarami z dużą koncentracją takich lokali. Rząd Hiszpanii przedstawił propozycje dotyczące regulacji najmu krótkoterminowego, które mają wejść w życie od początku 2025 roku. Nowe przepisy będą wymagały rejestracji usług wynajmu oraz umieszczenia ich w centralnej bazie obsługi wynajmu. Celem jest zwalczanie oszustw i nielegalnych działań oraz ochrona tych, którzy naprawdę potrzebują zakwaterowania sezonowego. Norwegia wprowadziła obowiązek odrębnego wykazywania przychodów z najmu krótkoterminowego w 2020 roku, co przyniosło wzrost opodatkowanych przychodów z 5,3 mld do 8,6 mld koron (ponad 3 mld zł) w ciągu dwóch lat. Organizacje branżowe w Norwegii wzywają do wprowadzenia nowych przepisów, aby platformy udostępniały niezbędne informacje administracji krajowej i lokalnej. Nadmierna turystyka powoduje irytację lokalnych społeczności, zwłaszcza na archipelagu Lofoty, gdzie infrastruktura nie jest przygotowana na milion odwiedzających w sezonie letnim. Czeski rząd przyjął projekt ustawy regulującej najem krótkoterminowy, który ma na celu ograniczenie liczby takich wynajmów i obniżenie cen nieruchomości. Samorządy będą mogły ustalić maksymalną liczbę dni na wynajem, a właściciele nieruchomości będą musieli je zarejestrować oraz udostępnić dane najemców. Na Cyprze wynajem krótkoterminowy wpływa na ograniczoną dostępność nieruchomości dla lokalnych mieszkańców. Wprowadzone przepisy wymagają rejestracji wynajmującego w ministerstwie turystyki. Francja, ze względu na kryzys mieszkaniowy, wprowadza regulacje od lat. Obecnie właściciele mogą wynajmować główną nieruchomość przez 120 dni w roku, odprowadzając podatek. Nowa ustawa z listopada br. pozwala merom miast na skrócenie tego okresu do 90 dni. Na Słowacji brak specjalnych regulacji sprawia, że większość transakcji zasila szarą strefę. Właściciele wynajmujący mieszkania powinni zarejestrować działalność gospodarczą i płacić podatki, lecz często przekazują zarządzanie dużym firmom. W Finlandii najem krótkoterminowy należy zgłosić do urzędu skarbowego, a dochody są opodatkowane stawką 30% (34% powyżej 30 tys. euro). Dochody z najmu można pomniejszyć o wydatki związane z pozyskaniem najemcy. W Belgii wynajmujący muszą odprowadzać podatek oraz zdobyć zgody np. od straży pożarnej. W Brukseli lokale muszą być zarejestrowane na stronie z wykazem kwater turystycznych.

Propozycje ministry „Ograniczmy najem krótkoterminowy typu Airbnb (jedna z platform internetowych). Mieszkania nie służą do osiągania szybkich zysków. Są miejscem do życia” – napisała w poście na portalu X (dawniej Twitter) na początku października ministra funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz. W dołączonym do wpisu wideo ministra przedstawiła więcej szczegółów. – Młodych ludzi nie stać na wyprowadzkę z domu, a jednym z powodów jest to, że coraz częściej mieszkania zamieniane są w „hotele”. Tylko w Warszawie na 100 nowych mieszkań przypada 20 nowych ofert airbnb.
Mieszkania, które mogłyby służyć dla normalnego życia, są wyciągane z rynku na usługi à la hotelowe. Jaki jest efekt? Ceny wynajmu długoterminowego rosną. Zmieńmy to – stwierdziła szefowa MFiPR w nagraniu. – Po pierwsze wprowadźmy rejestr lokali, które są wykorzystywane na airbnb po to, żeby wyciągnąć je z szarej strefy. Po drugie, system podatkowy powinien zniechęcać do najmu krótkoterminowego, bo teraz niestety tak nie jest. Nie może być tak, że setki tysięcy mieszkań w Polsce zamieniane są w hotele. Mieszkania nie służą do osiągania szybkich zysków, są miejscem do życia – podkreśliła ministra.

Najem krótkoterminowy za pośrednictwem wyspecjalizowanych platform staje się coraz popularniejszy w Unii Europejskiej. W drugim kwartale 2024 roku wzrósł on o 16,2 proc. wobec drugiego kwartału 2023 roku – wynika z danych Eurostatu. W drugim kwartale 2024 r. goście spędzili 208,8 mln nocy w krótkoterminowych obiektach noclegowych, zarezerwowanych za pośrednictwem Airbnb, Booking, Expedia Group lub TripAdvisor.

W wielu krajach trwają protesty lokalnych społeczności przeciwko najmowi krótkoterminowemu, który jest postrzegany jako główna przyczyna wzrostu cen wynajmu oraz ograniczenia dostępności mieszkań dla lokalnych mieszkańców. Dodatkowe regulacje mają na celu ochronę rynków mieszkaniowych oraz zapewnienie większej przejrzystości i uczciwości w wynajmie turystycznym.